BORÇLUNUN RIZASI İLE HACZEDİLEBİLECEK
Yargıtay’ın içtihat birleştirme kararı doğrultusunda, bankalar artık kredi borçları nedeniyle emekli maaşlarına bloke koyabilecek. Uzmanlar, bu kararın özellikle büyük şehirlerde yüksek yaşam maliyetleriyle mücadele eden emekliler üzerinde ciddi etkiler yaratacağı görüşünde. Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yargıtay kararına göre, emekli maaşları artık borçlunun rızası bulunması halinde kredi borçları için haczedilebilecek. Bu düzenleme, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndaki istisnai hükme dayandırılıyor. Kanun, emekli maaşlarının haczedilemeyeceğini belirtse de borçlunun yazılı rızası halinde bu işlemin yapılmasına imkân tanıyor. Ancak burada dikkat çeken husus, “rıza”nın ne ölçüde özgür iradeye dayandığı. Uzmanlara göre birçok vatandaş, kredi sözleşmeleri sırasında bu rızayı farkında olmadan vermiş olabilir. Kararın yürürlüğe girmesi, özellikle büyükşehirlerde geçim mücadelesi veren emekliler açısından endişe verici bir tabloyu beraberinde getiriyor. Örneğin İstanbul’da ortalama konut kiralarının 30 bin TL’yi bulduğu bir dönemde, en düşük emekli maaşı hâlâ 16.881 TL seviyesinde kalıyor.
ASGARİ GEÇİM SINIRI GÖZETİLECEK Mİ?
BİR ÖRNEK HESAPLAMA
Emekli maaşı: 16.881 TL, Ortalama kira (İstanbul): 30.000 TL, Fatura ve gıda giderleri: 5.000–7.000 TL, Net sonuç: Aylık bütçede ortalama 20.000 TL’ye varan açık. Bu durumda emekliler, borçlarını ödemekle temel ihtiyaçlarını karşılamak arasında tercih yapma noktasına geliyor. Yargıtay kararının ardından bankalar, alacaklarını garanti altına almak için maaşlara doğrudan bloke koyma yolunu tercih edebilecek. Özellikle emeklilerin kredi ödemelerinde yaşadığı gecikmeler, artık daha kısa sürede doğrudan maaştan kesintiyle çözülebilecek. Ancak bu uygulamanın emekli cephesindeki karşılığı ise ağır olacak. Örneğin, 16.881 TL maaş alan bir emeklinin yarısına bloke konulması halinde geriye kalan 8.440 TL ile İstanbul gibi yüksek maliyetli şehirlerde geçinmek neredeyse imkânsız hale geliyor.
EMEKLİLER İÇİN UYARI VE ÖNERİLER
Uzmanlar, emeklileri kredi kullanımı ve sözleşme imzalama süreçlerinde daha dikkatli olmaları konusunda uyarıyor. Aşağıdaki adımlar, olası risklere karşı koruyucu olabilir: Sözleşmeleri dikkatle inceleyin: Kredi sözleşmelerinde “maaş blokesine izin” gibi ifadeleri dikkatle okuyun, gerektiğinde bankadan açıklama isteyin. Bütçe planlaması yapın: Kredi taksitlerini, maaşınızın %30–40’ını aşmayacak şekilde ayarlamaya özen gösterin. Hukuki danışmanlık alın: Maaşınızda bloke uygulandığında, yasal haklarınızı öğrenmek için bir avukata başvurun. Alternatif kaynaklara yönelin: Zorunlu durumlar dışında kredi yerine, aile içi destek, ek gelir yolları veya sosyal yardımları araştırın. Yargıtay’ın verdiği bu karar, emekli vatandaşların ekonomik kırılganlığını daha da artırabilir. Geliri giderlerini karşılamayan milyonlarca emekli, artık yalnızca borç yüküyle değil, o borçların doğrudan maaşlarına yansıyacak sonuçlarıyla da yüzleşmek zorunda kalacak. Ekonomistlere göre, uzun vadeli çözüm; yalnızca yargı kararlarında değil, emekli maaşlarında iyileştirme ve kira/yaşam maliyetlerinde dengeleme politikalarıyla mümkün olacak.